Beschrijving
Wat is verlichting? Kun je dat bereiken en moet je er iets voor doen?
‘Ja’ en ‘Nee’, aldus Paul Smit, je kunt het bereiken en je hoeft niets te doen. Geen techniek te leren, niet te mediteren, niet naar India te gaan en niet op je ademhaling te letten. Verlichting heeft volgens hem te maken met één eenvoudig, maar radicaal inzicht.
Dat we op dit moment geen verlichting ervaren, komt door een paar ‘valse’ overtuigingen in ons hoofd. Deze belemmerende ideeën maken dat we in dingen geloven die wellicht niet waar zijn. Dit terwijl verlichting iets heel alledaags is. Het zijn de momenten van innerlijke rust waarop we ‘opgaan in iets’. Het kan zijn dat je opgaat in het lezen van een boek, een goed gesprek, een film, een vrijpartij of in het uitoefenen van een sport.
Hoe komt het dan dat we die momenten zo vaak niet ervaren? Paul Smit: ‘Doordat wij denken dat we aan het roer van ons leven staan. Alsof wij zelf kiezen wat we doen, wat we willen en hoe we ons leven inrichten.’ Het idee dat we een vrije wil hebben, maakt dat we lichtelijk paniekerig en angstig in het leven staan. Want wat als we in de toekomst verkeerde keuzes maken? En wat als we in het verleden dingen anders hadden gedaan? Kortom, het hele idee van een vrije wil levert een hoop stress, frustratie, schuldgevoelens en irrationele angst op. Maar hebben we wel een vrije wil?
Dit boek is voor luie mensen en Paul Smit belooft dat we niets hoeven doen: ‘Dus je hoeft ook niets te doen om van die stress, frustratie, schuldgevoelens en angst af te komen. Bovendien is er helemaal niets mis met al die emoties. Dit boekje draait slechts om één inzicht. Namelijk het inzicht dat het leven jou bestuurt in plaats van dat jij het leven bestuurt.’
‘De belangrijkste dingen in het leven zijn doorgaans ook het simpelst. Bovendien zijn er geen moeilijke woorden nodig om ze te beschrijven. Dit boekje is daar een prachtig voorbeeld van (…) Verlichting voor luie mensen heeft alles: het is zeer prettig geschreven, het is leerzaam, het is dun en het is goedkoop. Wat wil je nog meer?’
Een helder boekje (…) over non-dualisme met een heerlijk luchtige toon.
Uit het boek:
Net als bij een film in de bioscoop gaat ook de film die we ‘ons leven’ noemen precies zoals die moet gaan. Iedere scène en gebeurtenis had daarbij nooit anders kunnen zijn. Dit klinkt wellicht wat ongeloofwaardig omdat het voor ons mensen wel lijkt alsof we een vrije wil hebben. Het lijkt alsof wij kunnen kiezen wat we doen en wat we denken. Je kunt op dit moment immers kiezen om het boek verder te lezen of om nu te stoppen met lezen. Hoewel het werkelijk lijkt alsof je nu deze keuze kunt maken, wordt de keuze niet door ‘jou’ gemaakt. De keuze ontstaat eenvoudigweg in jou. Onderzoek door de neurowetenschappen wijst uit dat wij geen gedachten creëren, maar dat gedachten in ons ontstaan. Wij kiezen niet wat we denken! Het bekendste onderzoek is van neurowetenschapper Benjamin Libet. De proefpersonen mochten geheel uit ‘vrije wil’ op een knop drukken op een willekeurig moment. Benjamin Libet kon al 200 tot 500 milliseconden voordat zij op de knop drukten op de monitor zien dat zij zouden gaan drukken (…)
Raar hè… het idee om geen vrije wil te hebben. Het lijkt immers alsof je op dit moment werkelijk kunt kiezen om te doen wat je wilt. Toch stuurt ons brein ons aan om handelingen te verrichten, keuzes te maken, ogen te laten knipperen, iets uit de ijskast te halen en om woorden te spreken. Wellicht is het idee van een vrije wil wel vreemder dan het idee geen vrije wil te hebben. Want kies jij ervoor om adem te halen? Kies jij ervoor om je bloed te laten stromen en je spijsvertering te laten werken? Kies jij ervoor wanneer je honger en dorst hebt en wanneer je naar het toilet moet? Kies jij ervoor wanneer je ziek wordt? Kies jij ervoor wanneer je slaap krijgt en wanneer je in slaap valt? Kies jij ervoor wondjes te helen en je haar te laten groeien? Het gaat allemaal automatisch. Kies jij hoe je je voelt? Als wij als mensen dat zouden kunnen, zou iedereen intens gelukkig zijn! (…)
Als mens ben je een acteur in de film en geheel automatisch volg je het script. Je hebt altijd al op een uitstekende wijze je rol gespeeld en iedere scène is precies zoals die moet zijn. Je hebt in de ogen van de regisseur dus nog nooit iets fout gedaan. Zodra je beseft dat alles gaat zoals het gaat, draait de film nog steeds gewoon door (…)
Pijn en plezier, gezondheid en ziekte, geluk en pech, liefde en haat, zijn allemaal onderdeel van de dualiteit. Alleen willen wij vaak maar één kant van de medaille, en dat is ons altijd goed voelen en altijd gelukkig zijn. En hoezeer we dat ook proberen, er is nog nooit iemand op aarde geweest die zich z’n hele leven intens goed en gelukkig heeft gevoeld. Het is dan ook zinloos om te proberen de dualiteit te vermijden. De bevrijding ligt ’m erin dat je inziet dat dualiteit prachtig is omdat op deze wijze het hele verhaal kan plaatsvinden. (…) Er is dan het besef dat jij als acteur allerlei ervaringen opdoet, soms leuke, soms minder leuke, soms spannende en soms saaie. Als het inzicht aanwezig is dat alles precies is zoals het moet zijn, is er gewoon de situatie van dat moment. Zonder verzet, zonder frustratie en zonder gehechtheid en irrationele angsten. Er is dan innerlijke rust en het ervaren van het leven wordt dan lichter. Vandaar het woord ‘verlichting’.
