Philip Renard – Verschenen in InZicht nr 4.2017 – Leestijd is ca. 6 minuten

In het najaar van 1986, een paar maanden na onze eerste ontmoeting, gaf mijn leraar Alexander Smit me een heel klein boekje, lichtbeige geplastificeerd aan de buitenkant, en een zwart-wit fotografische herdruk van een tekst aan de binnenkant.

Deze herdruk betrof de Engelse vertaling van de combinatie van twee korte teksten van Shri Krishna Menon (die tegenwoordig vooral bekend staat als Shri Atmananda): Atma Darshan en Atma Nirvriti.

Alexander startte kort daarna een serie van wekelijkse bijeenkomsten in Baarn die geheel gewijd was aan Atma Darshan. En het jaar erop behandelde hij Atma Nirvriti. Alexander was jarenlang leerling geweest van Wolter Keers, die zelf een directe leerling was geweest van Atmananda.

Het was een grondig onderricht, alles was to the point. Het waren grootse teksten, ook in de vorm zoals toen aangereikt in de gestencilde vertaling van Wolter,* en de behandeling door de levende leraar was navenant. Ik ben nog steeds diep dankbaar dat ik beide jaren hieraan heb mogen deelnemen.

Doorbraak

In de loop van december 1987 had ik me enige weken op een geïsoleerde plek teruggetrokken om de zaak tot op de bodem uit te zoeken. Aanvankelijk las ik een verscheidenheid aan tekst, veel Nisargadatta bijvoorbeeld, maar gaandeweg bleef alleen Atmananda over. Overigens wel nog vergezeld van het boek van John Levy (Het wezen van de mens volgens de Vedanta), dat als een soort commentaar erop beschouwd mag worden. Ik raakte in een zodanig innig contact met Atmananda’s woorden dat ik hierdoor een totale doorbraak mocht meemaken. Ik leerde twijfelloosheid kennen. Het einde van alle zoeken. Dat zoiets door een geschreven tekst kan gebeuren! Natuurlijk had Alexander alle verduidelijking al aangereikt, en alle sloopwerk, laat daar geen misverstand over zijn. Hij blijft degene aan wie ik het uiteindelijk te danken heb. Maar het was op dat moment in mijn eentje toch vooral het hamerend herlezen van steeds dezelfde passages in Atmananda (en Levy) die me mijn laatste vergissingen deed doorzien. Ik zou niet een andere tekst weten die dit wonderbaarlijke vermogen in zich draagt. Vandaar dat ik dit boek, Atma Darshan en Atma Nirvriti tezamen (ook wel Atmananda Upanishad genoemd), als een van de meest sublieme boeken aller tijden ben gaan beschouwen.

Nieuwe versie

Mijn geraaktheid bracht me ertoe om een nieuwe versie van het boek te maken, in een mooie gebonden uitvoering. Ik had wel gehoord van problemen die Wolter met zijn vertaling had ondervonden. Hem was namelijk, ondanks de expliciete toestemming tot vertalen van Atmananda zelf, in 1982 door diens zoon een verbod tot vertalen opgelegd! Uiteindelijk heeft dit toen zelfs geleid tot bezoeken van deurwaarders en het betalen van een boete van (naar verluidt) 6000 gulden. Toch durfde ik het aan, onder schuilnaam en met financiële steun en verspreidingsactiviteit van Alexander, en het boek kwam uit, ‘in Urk’ (vanwege het mooi allitererende Upanishad Uitgeverij Urk). Ik had toen ingeschat dat het verbod op vertaling eigenlijk alleen bestond vanwege een soort beperkt zicht van de zoon van Atmananda (‘de geldwolf’ genoemd door Wolter en Alexander). Ik had op een gegeven moment vernomen dat deze zoon overleden was, dus leek het allemaal wel mee te vallen op het moment dat Felix Erkelens, de uitgever van Felix Uitgeverij (nu ‘Juwelenschip’), ervoor bleek te voelen om een nieuwe, openbare editie uit te geven, in een gloednieuwe vertaling, minder gebaseerd op die van Wolter. In 2008 deed Felix nog pogingen om een contract hiervoor te sluiten, maar dit werd vanuit India genegeerd. We dachten toen dat alle ingewikkeldheid voorbij was, en dat leek enige jaren bevestigd te worden. De nieuwe vertaling werd officieel uitgegeven, in 2009.

Vernietiging

In november 2015 werd ik echter op strenge toon benaderd door een Amerikaanse advocate, die eiste dat alle exemplaren van het boek vernietigd zouden worden. Felix en ik dachten aanvankelijk nog dat het de erven om geld te doen was, maar het bleek louter om vernietiging te gaan. Uit de opgestuurde copyrightdocumenten bleek dat het niet mogelijk was om onze schouders hierover op te halen, dus restte Felix niets anders dan gehoorzamen, vanwege het dreigement om anders een flinke boete te betalen. Gehoorzamen betekende de overgebleven exemplaren vernietigen, en zo werd dit met een officieel vernietigingsdocument bevestigd aan de advocate in Californië.

Gelukkig bleken er daarna vanwege retourzendingen uit de boekhandel nog enige aantallen gloednieuwe exemplaren op te duiken. Geweldig! Maar meteen rees ook de vraag: hoe bereik je de potentiële lezers, nu ieder aanbod via internet meteen bestraft zou gaan worden? Dus hoe kun je vertellen dat er nog maar korte tijd een boek te koop is dat werkelijk subliem is (en waarvan de teruggekeerde exemplaren bovendien sterk zijn afgeprijsd), maar waarover niet gerept mag worden op Facebook of WhatsApp? Want dat is de huidige situatie wij hopen dat iedereen bereid is om hier niet over te schrijven op internet.

Iedereen die interesse heeft om het boek (dat dus niet meer via internet beschikbaar is) op een alternatieve manier te verkrijgen, doet er goed aan om contact op te nemen met Uitgeverij Juwelenschip: info@juwelenschip.nl