Geroepen zijn én luisteren
– Peter van Steenwijk en Jan van Delden
Geroepen zijn én luisteren – Peter van Steenwijk en Jan van Delden, Verschenen in InZicht nr 4. 2020 – Leestijd is ca. 8 minuten
B este lezer,er ligt een boek in de boekhandel dat zijn weerga niet kent. Titel: De boodschap van Een cursus in wonderen, door Kenneth Wapnick. Een tweedelig handboek voor wie de gelijknamige Cursus volgt. De ondertitels luiden: Deel I: Allen zijn geroepen en Deel II: Weinigen verkiezen te luisteren. Waarmee de toon is gezet en de alarmbellen rinkelen. Het blijkt een pittige inspiratiebron, die messcherp de essentie van de Cursus en de valkuilen die zich kunnen aandienen bij de ‘student’ tot in detail blootlegt en zichtbaar maakt.
Even ter herinnering: Een Cursus in wonderen werd in de jaren zestig ‘geboren’ als antwoord op een ‘noodkreet.’ “Er moet toch een andere manier zijn,” stelden Helen Schucman en William Thetford, twee elkaar het leven zuur makende en rivaliserende klinisch psychologen op al even vijandige afdelingen van het Columbia Presbyterian Medical Center in New York. Hun gedeelde ‘gebed’ werd verhoord middels een innerlijke stem. Helen hoorde: “Dit is een cursus in wonderen. Maak alsjeblieft aantekeningen.”
Een zevental jaren later werd het ruwe script door Helen in samenwerking met William voltooid en in 1976 kwam de eerste uitgave op de Engelstalige markt. Ruim drie miljoen exemplaren verspreidden zich over de wereld. De belangstelling voor de Cursus liet zich ook zien in ons land. Zeker na het verschijnen van de Nederlandse vertaling in 1999. Bij de redactie van het doorgegeven script speelde Kenneth Wapnick een centrale rol. Na het overlijden van Helen kwam Gloria in het leven van Kenneth en tot zijn overlijden in 2013 waren Gloria en hij de inspirators en lichtbakens voor studenten en zoekers, die soms worstelden met het begrijpen en ‘doorzien’ van de aangeboden ‘leerstof’.
Kort gezegd stelt de Cursus:
“Niets werkelijks kan bedreigd worden. Niets onwerkelijks bestaat. Hierin ligt de vrede van God.”
Kenneth was de onvermoeibare, wereldwijde mentor voor de duizenden ‘studenten’. Hij gaf lezingen, workshops, schreef tal van themaboeken en beantwoordde persoonlijk (!) de honderden vragen die hem bereikten sinds het verschijnen van de Cursus. Vanuit deze schat aan informatie schreef hij in 1997 de Engelse versie van De boodschap van Een cursus in wonderen. De zojuist verschenen Nederlandse vertaling van het boek is van de hand van Jan-Willem van Aalst.
Hij kende het boek van Kenneth en mijmerde soms over het nut van een Nederlandse vertaling:
“Een paar jaar geleden ben ik zomaar, zonder enige aanleiding, begonnen met de vertaling van het voorwoord,” vertelt Jan-Willem. “Ik dacht dat veel mensen dit graag in het Nederlands zouden willen kunnen lezen. Tegelijkertijd verklaarde ik mezelf voor gek: fulltime baan, opgroeiende kinderen en als ‘extraatje’ maandelijkse bijeenkomsten met cursusstudenten.”
Hij zette toch door en vertaalde twee pagina’s per avond, negen maanden lang. Na de vertaling van het eerste deel stuurde hij een mailtje naar Annelies Ekeler, uitgever van IPP (Inner Peace Publications), die zich alleen richt op het uitgeven van boeken die nauw gerelateerd zijn aan de essentie van de Cursus. Jan-Willem vroeg haar of ze belangstelling had. Annelies herinnert zich: “Natuurlijk had ik dat, maar in het begin had dat wel wat voeten in de aarde, want Gloria, die het werk bij de Foundation for a Course in Miracles na het overlijden van Kenneth voortzette, ging niet over één nacht ijs en moest zeker zijn van een vlekkeloze vertaling. Ik had al meerdere themaboeken van Kenneth uitgegeven en uiteindelijk gaf zij het groene licht.”
Drie jaar later rondde een team van vrijwilligers de Nederlandse vertaling af.
En nu het boek. Evenals de Cursus zelf is ook De boodschap doordrenkt van non-dualisme. Jan van Delden – ondanks zijn dyslectische en ‘woordblinde’ handicap, een bevlogen promotor van de Cursus – beantwoordt een paar vragen over dit zojuist verschenen ‘handboek’.
“Deze wereld bestaat niet werkelijk”
V: Allereerst Jan, wat vind je van de ondertitel Allen zijn geroepen. Weinigen verkiezen te luisteren?
Jan: De radicaliteit van de puur non-dualistische boodschap van de Cursus en dit boek schrikt mensen af. De Cursus draait er niet omheen om te stellen dat deze wereld, bevolkt met sterfelijke lichamen, niet werkelijk bestaat. Je geliefden, noch je vijanden. Dat we lijden aan door onszelf in het leven geroepen waanideeën waarvan we slechts verlost kunnen worden door zelf anders te leren kiezen. Via valse hoop en dreiging zijn schuld en angstgedachten het egogereedschap om onze aandacht gevangen te houden. Zolang je nog hoopt dat de wereld je toch nog iets werkelijk bevredigends te bieden heeft, draai je om de hete brij heen.
“Duurzame vrede en vreugde – dat alleen is vrijheid”
V: Wat zou iemand met een advaita-achtergrond dan voor weerstand tegen de Cursus kunnen hebben?
Jan: De totstandkoming van de Cursus, zoals gedicteerd door Jezus; het taalgebruik vanuit de christelijke symboliek: God en de Heilige Geest; de moeilijke zinnen, de vele herhalingen en sowieso veel tekst. Reacties die ik heb opgevangen zijn: ”omslachtig en ingewikkeld”, ”veel omwegen”, “alleen voor beginners” en “dualiteit bestaat niet, dus waar is die cursus voor nodig?” Intellectueel is dit laatste natuurlijk helemaal waar, maar waar de Cursus op aanstuurt, is een geleefde ervaring en niet slechts een intellectueel inzicht. Die weerstand bestaat natuurlijk volledig uit vooroordelen, want dat is de egofunctie: jou van duurzame vrede afhouden. Wat de Cursus juist beoogt, is duurzame vrede en vreugde, want dat alleen is vrijheid.
V: Deel II Weinigen verkiezen te luisteren wijst de zoekers op de valkuilen die hij zelf graaft. Ken jij ook een dergelijke aanpak?
Jan: Net als de Cursus gebruik ik een metaforische ladder en spreek de ‘zoeker’ aan op verschillende niveaus, afhankelijk waar deze zich lijkt te bevinden. Dat doe ik onder andere met mijn Stoelendans en de reis van Odysseus. Ik klim als het ware via de ego-omweg mee ‘naar huis’ om vervolgens de traptreden te overstijgen en te realiseren dat we ‘al thuis zijn’ en slechts dromen van niet. Er zijn maar weinig mensen die onmiddellijk de consequentie doorhebben van de Eerste Oorzaak die allesomvattend is en dat dualiteit dus onmogelijk werkelijk kan zijn. De Cursus zegt herhaaldelijk dat waarheid nu onmiddellijk herkend kan worden en dat dit hele boek dan niet (meer) nodig is. Slechts voor wie ‘oren heeft om te horen’ sprak de traditionele goeroe in de advaita vedanta erover om niet de vrijheid van de vogel in de lucht te zoeken, maar de vrijheid van de lucht zelf.
“De goeroe verwijst naar de eeuwige waarheid in onszelf”
V: Wat is de functie van Jezus en de Heilige Geest in de Cursus?
Jan: Het zijn metaforen voor dat deel in ons dat niet mee-droomt en nog steeds thuis is. Altijd leidt deze innerlijke hulp, deze ‘stille stem’ je naar de Vrede die niet van deze wereld is. Zonder iets te doen of te laten, of ergens naartoe te moeten gaan. Het zijn symbolen, zoals de ‘uiterlijke’ goeroe ook verwijst naar de eeuwige waarheid in onszelf.
V: Is dit boek een uitnodiging om Een cursus in wonderen te gaan volgen? Met andere woorden, is het ook een uitnodiging aan ‘beginners’?
Jan: Dat kan zeker. Het ligt eraan hoe je bent ’aangevinkt’. Als je ervan houdt om je intellectuele tanden in pure non-dualiteit te zetten, dan is dit boek een absolute aanrader. Ook als je achtergrond advaita is, maar je nog steeds angst en schuldgevoelens ervaart, kan dit boek je helpen. Het kan je helpen de beleving van onze dagelijkse werkelijkheid en je lichaam te doorzien als ‘onwerkelijk’. Als slechts een interpretatie, een manier van waarnemen.
V: Hoe zou jouw uitnodiging luiden aan zoekers om dit boek op hun nachtkastje te leggen?
Jan: Het kan een enorme hulp zijn om de metafysica en het symbolische taalgebruik van de Cursus beter te leren begrijpen. Kenneth legt dit stap voor stap uit en haalt ter verduidelijking onder andere ook de bijbel, Plato, de gnosis en Sri Ramana Maharshi aan. Zeer waardevol is deel II, waarin hij de vele valkuilen ‘onderweg’ verheldert, zoals het ontstaan van zelfmisleidingen en misverstanden over wat nooit werkelijk gebeurd kan zijn.
Tot slot zegt Jan: “Voor mij is dit boek nu al een klassieker.”
Op een van de laatste pagina’s van De boodschap haalt Kenneth een tekst van de Cursus aan:
“Deze cursus doet geen poging iets te onderwijzen wat niet makkelijk kan worden geleerd. Zijn niveau gaat het jouwe niet te boven, tenzij om aan te geven dat wat van jou is naar je toe zal komen wanneer jij er gereed voor bent.” (T24.VII.8:1-2)
Bron: Meester Eckharts mystiek in de praktijk, C.B. Zuijderhoudt, Uitgeverij Chicorei
Jan van Delden (1951) kwam eind jaren ’70 in aanraking met zijn leraar, Wolter Keers. Deze leerde hem de betekenis van de onpersoonlijke liefde en de manier waarop die gedeeld kan worden. Na de dood van Keers trok Jan zich terug in Zuid-Frankrijk. Tien jaar later begon hij lezingen te geven, zowel in Frankrijk als in Nederland. Jan schreef drie boeken, die alle drie verschenen bij uitgeverij Samsara: Terug van nooit weggeweest (2003), Zelfrealisatie, is dit nu alles?(2007) en Vele wegen, één thuis (2013). www.ods.nl/la-rousselie