Bernadettes pad

Lenie van Schie – Verschenen in InZicht nr 1. 2021 – Leestijd is ca. 6 minuten

“Ons diepste zelf is verborgen in de eenheid met God.” Ik vind deze zin in de inleiding van het boek ‘A path to no-self’, en hij raakt me meteen. Hier klinkt niet alleen een belofte; ik lees hier ook een pad. In ‘A path to no-self’ beschrijft Bernadette Roberts haar eigen zoektocht in zes te onderscheiden fasen, waarvan ze de eerste drie herkent bij andere mystici.

Het vinden van de eenheid met God begint bij het besef dat het ego-zelf niet werkelijk bestaat. Deze ervaring brengt Bernadette Roberts in een diepe, bodemloze leegte, de donkere nacht van de ziel. Rondwarend in die leegte gaat ze zich realiseren dat haar existentie, haar Zijn, is geworteld in God, die ze ervaart als een punt van stilte.
Deze eerste fase mondt uit in een tweede; hier wordt het stiltepunt haar basis waarnaar ze terug kan keren als ze zich verliest in gedachten en emoties. Dat stiltepunt trekt vervolgens als een magneet alle reactiviteit naar zich toe. Bernadette Roberts wordt zich ervan bewust dat er in het stiltepunt nog steeds twee zijn: een zelf dat God waarneemt. Dit inzicht doet haar samenvallen; ze wordt een zelf waarin God de kern is.
Nu ervaart ze zichzelf in eenheid met God, die ze beschrijft als de piek van het unitieve leven. Ze heeft ervaringen van diepe gelukzaligheid en een tijd lang lijkt de weg hier op te houden. Maar dat blijkt niet zo te zijn: de innerlijke God lost op in een punt van Licht, een punt dat zij is. Het stiltepunt is een punt van Licht geworden en hier vindt ze haar essentiële identiteit, het Ik-Ben.(1)

Het actieve leven

Vanaf dit punt voert haar pad haar in een onverwachte richting. In het punt van Licht dat ze herkent als dat wat zij is, komt een kracht naar boven van generositeit en liefde die wil geven, een brandende vlam die een omkering teweegbrengt van haar pad. Niet langer naar binnen, maar naar buiten gaat de weg, terug naar wat ze de marketplace noemt.
In de volgende drie fasen staat het actieve leven centraal. Het is als het actieve leven van Christus, inclusief zijn dood en verrijzenis. Hier wordt het zelf blootgesteld aan tal van uitdagingen en de enige rustplaats is die plek die diep in God verborgen ligt. Ze ontdekt hoe in al dat verlangen om te geven, en in al die andere vormen van handelen, een subtiel zelf-zoeken en zelf-bevredigen verborgen ligt, een subtiel ego-zelf dat zich overeind probeert te houden.

“Het hele pad was erop gericht het zelf op te geven”

Dit inzicht brengt haar voorbij het unitieve zelf. God en het zelf als reflecterend object van bewustzijn sterven en wat geboren wordt is God als pure subjectiviteit. Hier is God het oog dat zichzelf ziet, een uitspraak die we ook lezen bij Meister Eckhart. God en het Ik vallen nu volledig samen, maar de reis is niet ten einde.
De vijfde fase brengt een verdieping van die eenheid waarin alle oordelen en meningen over hoe iets zou moeten zijn, ophouden te bestaan. Er is een open mind, een zorg voor anderen zonder dat er nog een zelf is dat hier waarde aan ontleent. De zesde fase ten slotte, is een definitief sterven van elk zelf.
Het hele pad was erop gericht om dat zelf op te geven. Het lag verborgen in God en alleen terugkijkend, aldus Bernadette Roberts, kunnen we dat zien.

In de marketplace

Bernadette Roberts treedt na ruim acht jaar kloosterleven, op haar vijfentwingste jaar uit. Haar spirituele groei verdiept zich juist in de marketplace. Ze volgt studies aan diverse universiteiten, gaat lesgeven, zet een montessorischool op, trouwt en krijgt vier kinderen. Als haar echtgenoot haar verlaat, combineert ze de zorg voor haar kinderen en later haar kleinkinderen met haar werk. Enkele keren per jaar geeft ze een retraite in Big Sur aan de kust van Californië.

Een proces is nooit lineair; fasen helpen te ordenen, maar we keren vaak terug naar wat we dachten achter ons te hebben. Dat lezen we ook in deze beschrijving van Bernadette Robbert. En aan spirituele groei lijkt ook nooit een einde te komen.

1. A.H, Almaas, The point of Existence, p. 445.