Hans Laurentius – Aan de leiband of je eigen pad?

• Hans Laurentius – Aan de leiband of je eigen pad?
• Frans Hasselaar
• Uitgeverij Brave New Books
• ISBN 978 94 02195 91 0
• Boekbespreking door Frans Hasselaar

Wie dacht dat Verlichting navelstaren tot gevolg heeft, wordt in dit boek stevig terechtgewezen. Hoewel Hans Laurentius eenheidszoekers nog steeds van hun misvattingen verlost, is hij allerminst klaar met de wereld.

Na lange afwezigheid keerde een oude vriend in zijn leven terug: de filosoof Nietzsche, met in diens kielzog denkers als Schopenhauer, Voltaire en (meer eigentijds) Jordan Peterson. Hun kritische beschouwingen brachten Laurentius’ vuurtje weer fel aan het branden, met als resultaat dit boek.

Het is een ander soort boek dan we van hem gewend zijn. De eenheidservaring komt maar mondjesmaat aan bod. Het boek staat vol met filosofische leestips en op bijna elk hoofdstuk volgt een indrukwekkende notenlijst. Er is zelfs ruimte gemaakt voor een psychologisch karaktermodel en een door Laurentius gedroomd economisch systeem.

Helemaal onverwacht komt deze verandering niet – in vorige boeken kwam naast eenheidsbewustzijn ook regelmatig het begrip ‘Volwassene’ boven, een ideaalfiguur, sterk verwant aan Nietzsches Übermensch. De Volwassene denkt voor zichzelf, voegt zich naar niemand en is altijd bereid zijn overtuigingen bij te stellen of te verwerpen. Deze staat van autonomie is in zoverre verwant aan het verlichte zijn dat een ‘verlichte’ al volwassen is (of dat vanzelf zal worden), maar niet elke Volwassene automatisch eenheidsbewustzijn zal ervaren.

Voor Volwassenen in wording is dit boek geschreven. Het bevat allerlei onderscheidende voorbeelden, van groot (wereldpolitiek) tot klein (het volgen van de eigen neus, in plaats van het je slaafs schikken naar de maatschappelijke normen).

En passant krijgen allerhande conformisten een flinke veeg uit de pan op laurentiaanse wijze: recht voor zijn raap, vilein en vermakelijk. De wereldverbeteraars, de religieuzen, de zachtmoedige spirituelen (die de kracht niet hebben hardvochtig te zijn; dergelijke deugdzaamheid is zonder waarde, aldus de schrijver).

Laurentius breekt vooral overtuigingen af, maar probeert niemand een nieuw keurslijf aan te meten. Zijn boodschap is vooral autonoom te blijven denken. In dit boek wordt niemand de wet voorgeschreven, maar Laurentius weigert zich ook te schikken naar andermans wetten. Zoals hij stelt: “Een echt mens wenst geen macht over anderen te hebben, maar over zichzelf.”